Terugblik: winter 2017/18 was extreem sneeuwrijk maar niet koud

Het seizoen zit erop en we kunnen eindelijk weer eens terugkijken op een sneeuwrijke winter. Een winter waarvoor de aanzet al in september werd gegeven met de eerste winterse speldenprikken. Het waren niet specifieke delen van de Alpen die eruit sprongen, het seizoen kenmerkte zich vooral door het feit dat er bijna overal heel veel sneeuw viel. Week na week trokken er storingen over die voor sneeuwval zorgden terwijl de winter in zijn geheel helemaal niet zo koud verliep.

Totaal verschillende maanden

Ondanks een extreem koude fase eind februari (op 27 februari -32,4ºC op de Pitztaler Gletscher) en een te koude maart verliep de meteorologische winter (december, januari, februari) ‘normaal’ tot zelfs iets te zacht. Op de bergstations was het iets kouder dan normaal, in de dalen was het warmer. Het was echter zeker geen standaardwinter. We beleefden drie totaal verschillende wintermaanden en er viel heel veel sneeuw. December was qua temperatuur redelijk normaal maar sneeuwrijk, januari was extreem zacht én sneeuwrijk, en februari was relatief droog maar koud. Een belangrijke overeenkomst tussen de maanden was de grote afwezige factor: de zon.

Tot 7 meter sneeuw in twee maanden!

De wisselvalligheid leverde in de Franse Alpen lokaal 7 meter sneeuwval op in twee maanden tijd aldus Meteo France, met in januari zelfs recordverdachte hoeveelheden. Hieronder zie je een rugbydoel in Val d’Isère. In het Zwitserse Arosa viel in totaal 5,3 meter sneeuw; over de afgelopen 50 jaar viel er alleen in 2011/12 nog meer (5,8 meter). Vooral december en januari waren sneeuwrijk met in januari in een groot deel van de Alpen tijdelijk het maximale lawinegevaar, niveau 5. Zermatt, Val Thorens, Les Menuires en Tignes-Val d’Isère raakten meerdere keren afgesloten van de buitenwereld. Ook in Oostenrijk viel veel meer sneeuw dan normaal, in Tirol gemiddeld anderhalf tot tweemaal zoveel. In Vorarlberg en Tirol was het na 2011/2012 en 1954/1955 de op twee na vochtigste winter sinds het begin van de metingen. Onder andere Ischgl, Galtür en Gargellen waren meerdere dagen onbereikbaar. Lees de precieze gebeurtenissen van januari terug in onze live-blogs!

Bijzondere setting

Dat er op zoveel plaatsen meer sneeuw viel dan gebruikelijk is een zeldzaamheid in de Alpen. Normaal zie je grote verschillen tussen de noord- en zuidalpen, of bijvoorbeeld west en zuid. Dit jaar verliep de winter bijna overal natter en sneeuwrijker. De oorzaak was dat actieve storingen bijna de hele winter op de Alpen inbeukten. Ik zei al dat de winter allesbehalve koud was, maar toch viel er veel sneeuw. Hoe kan dat? Dit had ermee te maken dat er voorafgaand aan zo’n neerslaggebied vaak wat koudere lucht in de dalen hing. Terwijl de hevige neerslag inzette viel het grootste deel dus als sneeuw, vlak voordat de zachte lucht binnenstroomde. Vooral in Oostenrijk en Italië gebeurde dit veelvuldig waardoor er tot in de dalen een flinke laag viel. De westalpen hadden beneden 1500-1700 meter vaker regen maar doordat er zo vaak, zoveel neerslag viel kwam er ook hier netto toch een flink pak sneeuw te liggen.

Alleen beneden de 1000-1200 meter viel het in een aantal Franse en Zwitserse skidorpen wat tegen. Daar was het regelmatig net te zacht waardoor de regen de overhand had. Eind januari lag er in het Zwitserse Engelberg op 1060m bijvoorbeeld maar 12 centimeter sneeuw terwijl Zermatt (1620m) met 157cm (januarirecord!) van de buitenwereld was afgesloten.

Zuidalpen soms zeer veel sneeuw

Opvallend is ook dat de zuidalpen zoveel sneeuw hadden terwijl het aantal echte südstau situaties helemaal niet zo groot was, zeker niet in vergelijking tot de winter 2013/14. Een groot deel van de Italiaanse Alpen lag er echter diepwinters bij. Na een korte maar felle südstau-fase en meerdere actieve sneeuwfronten werd bij de Reschenpass in Zuid-Tirol een recordhoeveelheid sneeuw gemeten en ook sneuvelden er enkele neerslagrecords in de regio Vinschgau.

Een van de redenen dat ook Italië zoveel sneeuw kreeg is hierboven al genoemd, namelijk dat het relatief zacht was en neerslag vanuit het noorden relatief makkelijk over de alpenhoofdkam kwam. Normaal vormt deze een harde grens tussen het natte/droge noorden of zuiden; nu was deze grens er eigenlijk niet. Tijdens neerslagfasen bleef het in de zuidalpen vaak net koud genoeg voor sneeuw waardoor grote delen van Italië en ook het Oostenrijkse Karinthië een bijzonder sneeuwrijke winter beleefden. Deels geholpen door neerslagafkoeling, het fenomeen waarbij de sneeuwgrens daalt als de neerslagintensiteit maar hoog genoeg is.

Weinig zon

Al die storingen en wisselvalligheid zorgden ervoor dat het met de zonneschijn tegenviel. Stabiele en rustige periodes met hogedruk en veel zon kwamen weinig voor, laat staan langdurig voor de hele Alpen. Je moest echt geluk hebben voor een week pure zonneschijn; iets wat je in een normale winter wel regelmatig hebt. Oostenrijk had 15% minder zonuren dan normaal, de Franse Alpen 20% en het noorden van Zwitserland had niet meer dan 60-85% van het normale aantal uren zon.

Ook storm

Naast de extreme hoeveelheden neerslag woedde er ook nog een zware storm. Begin januari zorgde “Burglind” (in niet-Duitstalige landen “Eleanor” genoemd) voor windsnelheden van ruim boven de 150 km/uur en veel schade aan bomen, huizen en electriciteitsmasten. Vanzelfsprekend hadden ook de skigebieden hier last van. Dit filmpje van een zwiepende stoeltjeslift in Montafon ging de wereld rond.

Het kan dus nog

Na enkele magere jaren waren sommigen de hoop misschien verloren, maar deze winter heeft bewezen dat het met de sneeuw zeker niet per se ieder jaar minder wordt. Tot en met Pasen kon er dit jaar met gemak geskied en geboard worden, soms zelfs nog in een wit dal want maart was nog aan de koude kant. Het geeft aan dat ook in tijden van klimaatverandering een sneeuwrijke winter nog zomaar kan voorkomen, zelfs als deze ‘gemiddeld tot iets te zacht’ verloopt.

Bronnen: ZAMG, Meteoschweiz, SRF, Meteo France, ledauphine.com

Meer lezen:

• Terugblik: winter 2018/19 teerde op extreme januaridumps
• Terugblik 2016-2017: een weinig imponerende winter