Kunnen kleine skigebieden overleven door te moderniseren?

We lezen geregeld nieuws vanuit kleinere skigebieden, waaronder recentelijk Heiligenblut en Lienz, dat door uiteenlopende redenen enkele liften worden gesloten. Ook komt het voor dat skigebiedjes compleet sluiten. Toch is dit niet altijd het lot van kleine skigebiedjes. Soms wordt een andere uitweg gezien: een complete modernisering van het lift- en besneeuwingsnetwerk. In dit artikel bespreken we een recent voorbeeld van een complete ombouw van een skigebied, maar ook een skigebied waar het sinds de renovatie heel wat stroever verloopt.

Redenen voor sluiting

Kleine gebiedjes hebben het zwaar. Meerdere ontwikkelingen dragen hieraan bij, onder andere marktverzadiging, financiële problemen, een verouderd liftnetwerk en klimaatverandering. De ene factor kan de andere versterken, waardoor het vaak lastig is om één “schuldige” aan te wijzen.

• De marktverzadiging komt doordat de skigebieden in de vorige eeuw als paddenstoelen uit de grond schoten. Net zoals in iedere business blijven er door de moordende concurrentie gaandeweg automatisch minder skigebieden over. Omdat de kleintjes vaak over minder financiële middelen beschikken, is het logisch dat deze het als eerste zwaar krijgen. Enkele gebieden zijn lange tijd gesteund door partijen als de lokale VVV of de gemeente, die in geval van nood bij kunnen springen, maar dit is niet overal het geval.

• Het verouderd liftnetwerk heeft natuurlijk gedeeltelijk te maken met de beperkte financiële middelen van een skigebied. Skiliften kunnen zelfs na 40 of 50 jaar nog prima en veilig opereren, maar daarbij komen wel steeds meer uitdagingen kijken. Zo kunnen reserveonderdelen schaars worden en lopen skiliftconcessies af, waardoor er een dure algehele renovatie of zelfs liftvervanging nodig is. In de meeste gevallen loopt het uit op een situatie waarin het skigebied een flinke smak geld op tafel moet leggen.

• Daarnaast hebben we te maken met klimaatverandering, wat in de komende decennia een steeds groter probleem zal opleveren, vooral voor de lagergelegen gebiedjes. De gebieden worden steeds afhankelijker van kunstsneeuw, wat een enorme kostenpost is. Daarnaast krijgen deze lagergelegen skigebieden te maken met steeds krapper wordende tijdsvensters om te besneeuwen.

Geregeld komt het voor dat de handdoek in de ring wordt gegooid, maar we zien ook dat (zelfs hele kleine) skigebieden een complete transformatie ondergaan. Enkele voorbeelden zijn Patscherkofel, Rosskopf & Ladurns, Jenner en Hoch-Imst. Een nieuwkomer in deze lijst is het onbekende Italiaanse skigebiedje Colere.

Complete transformatie voor het skigebied Colere

In het onbekende Italiaanse skigebied Colere, gelegen in het Valle di Scalve ten noorden van Bergamo, is er in de afgelopen maanden een bijzonder groot project gestart. Het skigebied onderging een complete transformatie waarbij twee moderne liften zijn gebouwd en een bestaande stoeltjeslift is verplaatst.

Velen zullen nog nooit van het skigebiedje hebben gehoord, maar door de gunstige ligging in de Alpi Orobie trekt het behoorlijk wat dagjesmensen uit Bergamo en omgeving. Vorig jaar bleef het skigebied gesloten om de eerste bouwwerkzaamheden op te starten.

Een nieuwe 10-persoons gondel vormt vanaf aankomend seizoen de toegang tot het skigebied. De vrij trage tweezitter die ervoor stond is verleden tijd. Bij het bergstation van deze gondel wordt het mooie beginnersterrein gereactiveerd. De voorgangersleeplift was al enkele jaren gesloten, maar met de 2-persoons Capanno stoeltjeslift op een hoogte van ongeveer 1400 tot 1550 meter wordt de oefenweide weer ontsloten. De tweezitter is de gerecyclede tweede sectie uit het skigebied van Malga Polzone naar Cima Bianca, waar komend seizoen een gloednieuwe 6-persoons stoeltjeslift van Leitner komt te staan.

Toch is dat nog niet alles, want er is ook een nieuwe piste aangelegd. Het eerste gedeelte van de afdaling bestond al, maar vanaf dit winterseizoen is de piste Italia in volledige lengte geopend en als zwarte piste gemarkeerd. De nieuwe piste eindigt bij het dalstation van de Capanno stoeltjeslift. Voor het hele gebied is er ook gewerkt aan de uitbreiding van het sneeuwkanonnenarsenaal.

Grote investeerder

Hoe kon het skigebied dit megaproject financieren? Dat is allemaal mogelijk dankzij de bankier Massimiliano Belingheri. Zijn roots liggen in deze regio en hij wilde iets teruggeven aan zijn thuisregio. Hij steunde het project met een financiële injectie van maar liefst 30 miljoen euro. Daarnaast trok ook de regio Lombardije de portemonnee, met een totale bijdrage van 6,9 miljoen euro. Als een dergelijke geldschieter niet aanwezig is, zou het voor een klein skigebied als Colere erg lastig zijn om een groot project op touw te zetten.

In de komende jaren zal blijken hoe het vernieuwde aanbod in Colere zal worden ontvangen. Met de interesse voor het skigebied lijkt het wel goed te komen. De dagjes- en weekendmensen vanuit Bergamo moeten hoofdzakelijk voor de inkomsten zorgen. In veel kleinere Italiaanse skigebiedjes lijkt deze strategie te werken. Vooral in de afgelopen jaren na corona zag men in meerdere gebieden een flinke toename van dagjesmensen die tijdens het weekend de steden wilden ontvluchten.

Ook qua sneeuw- en skizekerheid lijkt het goed te komen voor Colere. Met uitzondering van de dalafdaling ligt het skigebied boven de 1400 meter, wat in een gewone winter genoeg zou moeten zijn. Veel skigebieden in de buurt (o.a. Folgaria, Monte Bondone en Piani di Bobbio) liggen op dezelfde hoogte en hebben zelfs een lager hoogste punt. Daarnaast kan Colere met de uitbreiding van het besneeuwingsnetwerk nu in een kort tijdsbestek een groot deel van de pistes besneeuwen. Toch is een complete transformatie van een skigebied geen garantie dat het financiële plaatje er in de toekomst rooskleuriger uit zal zien.

Modernisering geen garantie voor succes

Dat een volledige modernisering niet altijd een succes blijkt te zijn, zien we bij het eerdergenoemde skigebiedje Jenner in het Berchtesgadener Land, Zuid-Duitsland. In de zomer van 2018 werd het kleine skigebiedje boven de pittoreske Königssee compleet vernieuwd voor een bedrag van rond de 55 miljoen euro, waarvan ongeveer 10 miljoen kwam van het Beierse ministerie van Economische Zaken. De rustieke Jennerbahn werd vervangen door een moderne 10-persoons gondel en daarnaast werden er voor de wintersport nog twee gloednieuwe 6-persoons stoeltjesliften gebouwd.

Enkele jaren later lijkt men erachter te zijn gekomen dat er enkele foute keuzes zijn gemaakt. In het voorjaar is besloten om voor het aankomende seizoen de besneeuwing flink te beperken, waardoor een groot deel van het gebied volledig afhankelijk wordt van natuursneeuw. Met een maximale hoogte van 1800 meter kan dit een bijzonder lastig verhaal gaan worden. Tussen het bergstation en het middelstation, daar waar een van de nieuwe stoeltjesliften is gebouwd, worden de pistes vanaf aankomend seizoen 2023/2024 zelfs helemaal niet meer geprepareerd.

De reden hiervoor is dat het aantal skiërs (ondanks de vernieuwingen) steeds verder terugloopt. Het skigebied zag dat 70% van de tickets aan voetgangers zijn verkocht. De enorme kosten voor een relatief kleine groep wintersporters (en dus geringe inkomsten) lijken dus de reden van de maatregel. De vervanging van de gondel blijft daarmee een juiste beslissing, maar zijn de twee nieuwe 6-persoons koppelbare stoeltjesliften een regelrechte miskoop geweest? De gemeente Schönau springt voor het aankomende winterseizoen, ondanks luide kritiek, met 300.000 euro bij om de dalafdaling te besneeuwen om imagoschade te vermijden. Thomas Hettegger, de voorzitter van het skigebied laat weten dat “Jenner moet veranderen, dit is het begin”. Men wil zich waarschijnlijk meer gaan richten op andere wintersporten, zoals sneeuwschoenwandelen en rodelen, maar de vraag is of men deze verandering niet vóór de realisatie van het miljoenenproject had moeten inluiden.

Alternatieven

Jenner is niet het eerste skigebied dat zo’n koerswijziging volgt. In de Alpen zijn verschillende regio’s te vinden die tegenwoordig weinig met de alpine skisport te maken hebben. Een term die je in Duitstalige landen voor deze regio’s vaak voorbij ziet komen is “Sanfter Tourismus”. Ook al zit lang niet iedere wintersporter erop te wachten, het aanbieden van alternatieve wintersporten op een kleinschalig niveau, ver weg van het massatoerisme (Bergsteigerdörfer) lijkt ook in de lift te zitten.

Daarnaast wordt het zomerseizoen steeds belangrijker. Hier kunnen kleine skigebiedjes flinke stappen zetten om een winstgevende “year-round” structuur op te bouwen. Een ander alternatief voor kleine skigebieden is het fuseren met een groter skigebied, met of zonder skiliftverbinding. Zo horen de skigebiedjes Gerlosstein (Zillertal Arena) en Hochkeil (Hochkönig) bij een groter skigebied. Binnenkort kom ik met een vervolgblog over samenwerkingen tussen skidwergen en skireuzen.