Hoogstandje: Jungfraujoch

Niet alleen de ligging maakt deze selfie-hotspot een hoogstandje, ook de architectonische vormgeving is om over naar huis te fotograferen. We hebben het over het Sphinx-observatorium bovenop de Jungfraujoch in Zwitserland.

Toeristische trekpleister geworden

Alhoewel niet zichtbaar vanuit het skigebied is het Sphinx-observatorium een onmiskenbaar icoon van de Zwitserse Jungfrau Region, goed voor 205 km piste. Dit hoogst gelegen, operationele observatorium van Europa ligt bovenop de 3.454 meter hoge Jungfraujoch, op de grens van het Berner Oberland en Wallis. Het klassiek-industrieel ogende gebouw op een imponerende rotspiek, waaraan het zijn naam dankt, doet al sinds 1937 dienst als onderzoekcentrum voor wetenschappers. In 1996 ging het deels op de schop en gaandeweg is de locatie eromheen getransformeerd tot een toeristische trekpleister onder de naam ‘Top of Europe’. Naast een functioneel gedeelte dat bestaat uit een onderzoekstation en observatorium, vind je er nu ook diverse attracties zoals een ijspaleis, ondergrondse galerij, souvenirwinkels, twee bars, vier restaurants en vanzelfsprekend een ongeëvenaard panoramaterras. Buiten, aan het begin van de beroemde Aletschgletsjer, bevindt zich in de zomermaanden een funpark voor sleetjes en tubes, een tokkelbaan en een ieniemienie piste voor skiërs en snowboarders.

Expeditie

Lange tijd lag de ijzige bergpiek echter buiten het bereik van de mensheid. De beklimming van de Mont Blanc in 1787 door de Zwitserse natuuronderzoeker en landmeter Horace-Bénédict de Saussure was het startschot voor het alpinisme. De Alpen werden ontrafeld, zowel door toeristen als door wetenschappers. Rond 1840 ondernam geoloog Louis Agassiz een expeditie naar de Jungfrau-regio om ijsmechanica van gletsjers te onderzoeken. Hun enige schuilplaats voor de barre omstandigheden was het geïmproviseerde Hôtel des Neuchâtelois, gelegen op de Unteraargletscher op een hoogte van 2.400 meter. Alhoewel de naam anders doet vermoeden was het niet meer dan een eenvoudige, stenen hut onder een overhangende rots, die tevens dienstdeed als onderzoekcentrum voor het veldwerk. Het werd echter een magneet voor geologen en natuurkundigen.

Treinverbinding

Deze wetenschappelijke interesse in de regio kwam in een stroomversnelling toen in 1912 de Jungfraubahn opende. Dit recordbrekende treinproject van industrieel Adolf Guyer-Zeller verbond het treinstation Kleine Scheidegg op 2.061 meter met de bijna 1.400 meter hoger gelegen Jungfraujoch: een zadel tussen de Mönch (4.107 m) en de Jungfrau (4.158 m). Het traject, waaronder twee tussenstations, liep middels een zeven kilometer lange tunnel door de Eiger en Mönch. Nu de toegankelijkheid van deze unieke locatie in de troposfeer geen probleem meer vormde, kwam de roep voor een onderzoekstation met als drijvende kracht de meteoroloog Alfred de Quervain. Hij stichtte in 1922 de Jungfraujoch Commission van de Schweizerische Naturforschende Gesellschaft (nu de Zwitserse Academie voor Natuurwetenschappen, SCNAT). Vier jaar later werd er het eerste meteorologische paviljoen gebouwd. Er volgden ook diverse baanbrekende ontdekkingen op astronomisch gebied.

Bouw Spinx-observatorium

Na het overlijden van Quervain was het in 1930 fysioloog Walter Rudolf Hess die het voor elkaar kreeg dat nabij het treinstation het High Alpine Research Station Jungfraujoch werd gebouwd: een wetenschappelijk laboratorium op 3.450 meter hoogte voor fysiologie, meteorologie, glaciologie, straling, astronomie, kosmische straling en recentelijk ook milieuwetenschappen. Zeven jaar later volgde het 130 meter hoger gelegen Sphinx-observatorium dat symbool staat voor het eldorado voor onderzoekers op de Jungfraujoch.

Pas in 1950 werd de markante koepel geplaatst die het geheel een steampunk uiterlijk geeft. Het observatorium herbergt ondertussen twee grote laboratoria, een weerobservatiestation, een werkplaats, twee terrassen voor wetenschappelijke experimenten en een astronomische en meteorologische koepel.

Kleine Scheidegg

Het onderzoekstation en observatorium worden permanent beheerd door twee roulerende conciërgestelletjes die onderhoud plegen, de gastenkamers verzorgen en als gastheer optreden voor bezoekende wetenschappers die gebruik willen maken van de faciliteiten. Daarnaast sturen zij dagelijks een weerrapport aan MeteoSwiss, het Zwitserse KNMI, en houden toezicht op geautomatiseerde wetenschappelijke experimenten. Het ‘dalstation’ van Kleine Scheidegg tussen Grindelwald en Wengen, midden in het skigebied, doet nog steeds dienst als vertrekpunt voor een bezoekje aan de Jungfraujoch. Op vertoon van je skipas krijg je een gereduceerd tarief voor het retourtje met de tandradbaan.