Alpenverein: pretbederf of zegen?
In ons magazine en op de website schrijven we vaak over skigebiedsuitbreidingen en liftprojecten. Vaak komt de Österreichische Alpenverein hierin aan bod als de partij die kritiek uit op bouwprojecten en zo de wintersportmodernisering in de weg staat. We spraken voor Wintersport Magazine met Liliana Dagostin en Benjamin Stern van de Oostenrijkse Alpenvereniging over hun precieze beweegredenen en visies.
Steeds meer capaciteit
Wintersporters worden steeds veeleisender. Moderne infrastructuur en een groot aaneengesloten skigebied zijn misschien wel de belangrijkste criteria in de bestemmingskeuze. Gesterkt door het feit dat wintersport meestal maar een week per jaar is en een aardige duit kost, lijken we met minder geen genoegen te nemen. De meeste wintersporters staan daarom ook te popelen wanneer hun geliefde skigebied in de zomermaanden weer een nieuwe skilift aan het bouwen is.
Skigebieden worden daarnaast steeds capaciteitssterker: intensieve besneeuwing en gemodelleerde afdalingen behoren inmiddels tot het standaardpakket en skiliften transporteren duizenden wintersporters per uur naar boven. Het is met name deze trend waarover de Alpenverein kritisch is. Ook al zorgt deze vorm van wintersport voor veel plezier en is het een essentiële tak van de Oostenrijkse economie, deze ontwikkeling kan volgens de Alpenverein niet oneindig doorgaan.
Overkill infrastructuur
De Alpenverein is zelf ook geen heilige; ook zij is verantwoordelijk voor infrastructuur in de bergen in de vorm van berghutten en paden. Door de aanleg van deze faciliteiten heeft de organisatie, die al sinds 1862 bestaat, ervoor gezorgd dat een grote groep mensen naar de bergen trok. Al snel werd het gevaar om het doel voorbij te schieten duidelijk. Ongeveer honderd jaar geleden, voordat de eerste skigebieden in de Alpen ontstonden, werd al besloten om de bouw van alpiene infrastructuur te beperken. Intussen zijn de Alpen de sterkst ontsloten bergketen van de wereld. Honderden skigebieden geven toegang tot het (hoog)gebergte. Wat de Alpenverein betreft is het plafond van nieuwe infrastructuur ook in de skigebieden bereikt. Zij hebben volgens de vereniging een uitbreidingsdrang waardoor waardevolle alpiene gebieden en sensibele levensruimtes voor zowel flora als fauna verloren dreigen te gaan.
Om hun marktpositie te verbeteren, zoeken veel skigebieden elkaar op middels verbindingsliften die vaak door onaangetast landschap lopen. Een ander nadeel dat de lokale bevolking direct ondervindt, zijn de steeds langer wordende files op de toegangswegen in de buurt van populaire skigebieden. Denk bijvoorbeeld aan de kilometerslange karavaan op de Fernpas en het regelmatige verkeersinfarct in het Zillertal. Daarbovenop komt nog dat er op grote schaal gebruik wordt gemaakt van technische besneeuwing. Naast dat dit veel energie kost kan het voor problemen in de waterhuishouding zorgen.
Natuur een stem geven
De Alpenverein is dus een van de partijen die zeer actief is op het gebied van massatoerisme en vaak tegengas geeft. Ze zet zich niet alleen in voor de bescherming van alpiene natuur door projecten te blokkeren, maar is ook verantwoordelijk voor het promoten van bergsport en het in stand houden van de eerdergenoemde berghutten en wandelpaden. De inzet voor de bescherming van alpiene ruimtes is wel een van de centrale speerpunten van de vereniging. In samenwerking met andere niet-gouvernementele organisaties probeert de vereniging daarom de natuur een stem te geven. Bij liftprojecten waarbij een milieueffectrapportage (MER) nodig is omdat er grote bouwwerkzaamheden plaats zullen vinden, is de Alpenvereniging ook actief op justitieel niveau. In haar rol als ‘advocaat voor de Alpen’ spreekt de organisatie zich met behulp van stellingnames uit over projecten. Hoewel slechts 3 procent van de MER-projecten wordt afgewezen, zijn er vanuit het oogpunt van natuurbehoud in het recente verleden enkele succesverhalen geweest.
Het omstreden project voor de verbinding tussen de Tiroolse gletsjerskigebieden van Sölden en het Pitztal werd nog vóór de eerste hoorzitting door de projectaanvragers ingetrokken. De rapporten toonden in sommige gevallen de onaanvaardbare effecten van het project aan. Daarnaast bracht de enorme maatschappelijke weerstand hen ertoe deze stap te zetten. Het plan voor de verbinding tussen Kappl en Sankt Anton am Arlberg bevond zich zelfs al in een later stadium. Het project werd uiteindelijk geweigerd op grond van het feit dat het algemeen belang bij natuurbehoud hoger moet worden gewaardeerd dan andere (bijvoorbeeld economische) belangen.
In veel skigebieden blijft men desondanks dromen van verbindingen. De Alpenvereniging werkt daarom op lokaal niveau ook geregeld samen met burgerinitiatieven om een tegengeluid te geven. Zoals de petitie tegen de geplande verbinding van Vorderstoder met het bestaande skigebied Hinterstoder Höss in Oberösterreich. Ook in het Stubaital is de Alpenvereniging al jaren mede-actief in de strijd om de uitbreiding van het skigebied Schlick 2000. De ontsluiting van de Kalkkögel en de verbinding met Axamer Lizum is al tot een halt geroepen, en onlangs is bekend geworden dat er geen nieuwe toegangsgondel vanuit Neustift mag komen.
Geen moraalridder, wel grenzen
Ook al verweert de Alpenverein zich fel tegen deze projecten, de organisatie claimt geen moraalridder te zijn. Met alleen maar de kont tegen de krib gooien win je tenslotte geen zieltjes. Ze zijn dan ook in principe niet tegen een nieuwe skilift. Deze worden getolereerd wanneer skigebieden binnen de bestaande gebiedsgrenzen hun capaciteit willen verhogen. De vereniging realiseert zich dat de skigebieden niet alleen essentieel zijn voor het toerisme en de economie, maar ook cultureel en op historisch vlak van grote waarde zijn.
Uitbreidingen buiten de bestaande grenzen zijn echter wel een conflictpunt. De eerdergenoemde discussies over skigebiedsuitbreidingen of liftverbindingen zouden tot het verleden kunnen gaan behoren, als het pleidooi van de Alpenverein voor vaste uitbreidingsgrenzen die niet overschreden mogen worden gehonoreerd wordt. Tot op heden is het proces van een uitbreiding buiten de bestaande skigebiedsgrenzen uitermate tijdrovend, maar niet onmogelijk. De Alpenvereniging ziet dus graag dat het harde grenzen worden waarover geen discussie meer mogelijk is. Daarnaast moeten er duurzame en milieuvriendelijke concepten worden ontwikkeld, zoals optimalisering van het openbaar vervoernetwerk en het spaarzamer en doelgerichter toepassen van technische besneeuwing. De besneeuwing moet alleen worden ingezet wanneer de hydrologische, klimatologische en ecologische omstandigheden het toelaten.
Sanfter Tourismus
Er wordt volgens de Alpenverein te vaak vastgehouden aan oude toerismeconcepten. Regio’s die niet tot de topwintersportoorden tellen, moeten niet koste wat het kost proberen aan te sluiten, maar juist een eigen weg inslaan. Bijvoorbeeld door het promoten van een jaarrond toerismeprogramma met een divers aanbod om milieubewuste gasten aan te spreken. Dit begrip ‘Sanfter Tourismus’ wordt door verschillende partijen in de afgelopen jaren steeds meer gebruikt als oplossing voor het massatoerismeprobleem.
Volgens de Alpenverein is het van belang dat de grootte van het skigebied, op dit moment het belangrijkste beslissingscriterium voor toeristen, niet langer op de voorgrond staat. De doorsnee wintersporttoerist skiet maximaal 20 kilometer per dag, waardoor velen van hen het pisteaanbod van deze grote skigebieden niet eens benutten. Kleinere gebieden passen volgens de organisatie beter bij de vakantiewensen van sommige gasten, maar worden vaak over het hoofd gezien vanwege de dominantie van de grote spelers op het gebied van marketing.
Wintersportniche
Als het aan de Alpenverein ligt, moeten wij ons vaker de vraag stellen wat we werkelijk willen tijdens onze vakantie. Wie niet alleen voor de pistes of après-ski komt, maar ook voor de rust, de natuurbeleving en de kneuterige gastronomie kan ook de grote skigebieden links laten liggen. De authentieke bergdorpen hebben zich bovendien vaak gecommitteerd aan duurzame toerismeconcepten en laten andere ontwikkelingsmogelijkheden voor de lokale bevolking open. Zo zijn er 29 regio’s of dorpen verspreid door de Oostalpen aangewezen als ‘Bergsteigerdörfer’, waar toerisme een niche-weg is ingeslagen. Ervaren skiërs worden hier uitgedaagd om onder begeleiding van gidsen het toerskiën uit te proberen en andere wintersporten zoals winterwandelen worden uitgebreid aangeboden.
Ook in de toekomst zal de Alpenverein zich hard maken voor de bescherming van de onaangetaste gebieden in de Alpen. De toekomstvisies van skigebieden en de Alpenverein verschillen sterk. Terwijl skigebieden veelal zullen kiezen voor het moderniseren en uitbreiden heeft de Alpenverein inmiddels voor een alternatief gezorgd. Uiteindelijk is het de taak van de toerist om te kiezen welk type vakantie het beste bij hem of haar past.
Gerelateerde weblogs
Plaats een reactie
Goede zaak, in de winter is een mooi groot en modern skigebied wellicht interessant maar de overige 9 maanden vooral ook een doorn in het oog.
Pretbederf of zegen ? Hi @Henri, dit klinkt als polarisatie… een meer aansprekende tittel had beter gepast, vind ik…
Een tegengeluid is altijd goed om alles in het juiste perspectief te plaatsen…
Ik vind het meestal een goede zaak.Kom al meer dan 15 jaar in Solden en hoor al even lang dat er een verbinding komt met het Pitztal. Zelf heb ik er nooit op zitten wachten en het als een gemis ervaren,vind het gebied prima zo. Ik zie het persoonlijk als veel impact op de natuur voor te weinig meerwaarde.
Het zelfde geld min of meer voor de toekomstige verbinding van de Spieljoch naar het Hoch Zillertal project 3s top of the alps. Hoe hier de pistes komen te lopen kun is nog onduidelijk .Wel het lift tracé. Wat toevalligerwijs uitkomt bij de wedelhutte, Deze exclusievere hut behoord bij de Schulz groep die ook eigenaar is van het gebied.Ik denk dat hier modernisering van enkele oudere stoeltjes liften, en een nog betere bus shuttle service tussen de gebieden ook goed kan werken.
Heel gezond dat er een alpenvereniging is die voor de balans zorgt. Hoe die balans er uiteindelijk uitziet, moeten ze maar mooi op lokaal niveau bepalen. Wij zijn als Nederlanders alleen maar te gast, dus ik vind het niet aan mij om te oordelen over die balans omdat ik toevallig skiën geweldig vind en een of twee weken daar op vakantie ga.
Wordt er gemiddeld echt naar 20km op een dag geskied? Ik schaar mezelf niet onder de fanatiekelingen, maar dit is voor mij wel een tegenvallende dag.
Aantal km hoeft voor mij ook geen 400 te zijn, maar echt kleinere gebieden vind ik te weinig voor een week. Ik heb echt geen zin om met de auto naar verschillende gebieden te gaan voor meer afwisseling.
Dat voorbeeld in Stubaital zou ik juist een geweldige aanvulling vinden. Aan de andere kant hoeft ook niet alles volgebouwd te worden.
*bericht bewerkt door Tiny-M op 31 jan 2022 12:48
Het is wat makkelijk van ze om te stellen dat de meeste mensen “geen grote gebieden nodig hebben”
Maar gezien de populariteit hiervan denk ik dat ze misschien een ander beeld hebben van wat de gasten duidelijk willen.
Ik vind toch een bepaalde ijdelheid uitgaan van een dergelijke organisatie. Immers, welke belang behartigen ze nu eigenlijk? Wat is modern en wat is traditioneel? En wat stelt de toekomstige generatie op prijs? Behouden we zaken voor de natuur en wat houdt dit exact in? Volgens mij doen ze het voor de mensheid, en dan gaat het zo’n doel voorbij mijn inziens. Net zoals behoud van een “traditie”. Een mens leeft maar 80 jaar en volgens mij wordt dit dan vergeten.
Hoe wordt EXACT bepaald wanneer en hoe er verweer komt tegen een ontwikkeling?
Daarnaast vind ik hun doelstellingen en mandaat onduidelijk maar ik heb er ook geen studie naar gedaan verder.
Als Nederlander heb ik er natuurlijk niks mee te maken maar de discussie tussen “hypermodern” station vs traditionele hut is niet relevant in het tijdsbestek dat een mens leeft, en anders ben je het voor de volgende generaties aan het bepalen.
*bericht bewerkt door Dinictus op 31 jan 2022 13:50
Ik denk dat organisaties als het Alpenverein heel erg nodig zijn, niet in het minst voor het skibedrijf zelf. Alles vol liften zetten, pistes modelleren zodat ze allemaal op elkaar lijken, overal sneeuwkanonnen, het neemt toch een deel van de charmes van het skieën weg.
Ik hou heel erg van grote gebieden zodat je tochten kan maken, maar een beetje moeite doen is niet erg.
Liever een wat minder comfortabele lift die wat discreter in het landschap geplaats is dan een hypercomfortabele mastodont die het hele jaar door het landschap overheerst.
Als ieder hobbeltje en bobbeltje in de pistes weggepoetst wordt is voor mij de pret er wel af.
En sneeuwkanonnen, prima om een dalafdaling open te houden of om net die beperkende passage van een verder goede piste in vorm te houden, maar hele hellingen vol kunstsneeuw dat is het nu ook weer niet.
Het moet natuurlijk voor de uitbaters rendabel bijven, maar dit Alpenverein geeft net dat gezonde tegengewicht dat ook heel erg nodig is.
En met de klimaatopwarming zullen de bergdorpen stilaan uitkijken naar mogelijkheden om meer omzet te genereren in de zomer, en dan is een mooi landschap echt wel nodig.
Interessant perspectief. Het klinkt wel een beetje als concurrentie tussen de verschillende gebruikers van de Alpen. Maar gezien de grootte van de ski industrie en lobby, vind ik het ook goed dat zo’n organisatie de vinger aan de pols houdt.
Misschien moeten ze beginnen denken richting fusie tussen skigebieden in dezelfde regio of dal. De grote jongens zitten op bergen geld en willen uitbreiden, maar de kleinere gebieden hebben het moeilijker en zijn ook daarom minder aantrekkelijk. Lijkt me dat de totale bestaande capaciteit beter benut kan worden met investeringen van de grote jongens in kleinere gebieden … maar waarschijnlijk is het niet zo simpel en speelt er nog veel meer.
Vind skieen super leuk, maar in de 3 andere seizoenen is het gewoon een woestijnlandschap. Maak ook graag lange afstands wandelingen en als je bv de GR5 wandelt kom je vanuit het Vanoise nationaal park en maak je de afdaling richting Tigne/Val d’Isere… en da’s gewoon gruwelijk om te zien 's zomers. Een verlaten maanlandschap met skiliften.
Dust tegenwind is zeker nodig of die nationale parken en het weinige dat er nog aan “wilde bergen” is gaat ook voor de bijl! Mijn lievelingsplekjes in de Dolomieten zijn niet de typische “Tre Cime di Lavaredo”, “lago di braies” of “lago sorapis”… maar de wilde gebieden zoals de achterkant van de Pale di San Martino, de Vette Feltrine, of de bergen rond Val di Zoldo (Pelmo/Civetta). Als je dan in september gaat wandelen en heel vroeg opstaat hoor je de herten roepen en zie je steenbokken en gemzen, en zijn er plekken waar honderden edelweiss (stella alpina) staan.
Paar bedenkingen. 20km max? Dat kan ik niet geloven. Dat is een marketing stunt van de andere kant lijkt me. Aanzetten om met een gids te gaan skiën? Dat is 1tje voor de happy few want dat kost enorm veel geld en bovendien kom je zo nog meer in de gebieden waar dieren vandaag nog relatief kunnen genieten van rust.
Tot slot toch wel een paar bedenkingen over die maandlandschappen. In Frankrijk ligt het gros van de skigebieden boven de boomgrens. Zijn dus per definitie al maandlandschappen. Verder is er heel wat bos gekapt geweest doorheen de eeuwen voor het hout. Is het is nu dankzij skitoerisme dat men boeren kan betalen om die weiden af te grazen. Is uiteraard geen winstgevende bezigheid. Maar wanneer dit niet zou gebeuren wordt het gras te lang wat bij lawines dan zou zorgen voor grondverschuivingen en alle ellende die daarbij komt.
En ja Sankt Anton verbinden met “richting Ischgl”, want dat was wss wel de bedoeling, dat kan je nu niet echt nodig noemen. Alleen bij niet teveel drukte en de betere skiër geraakt vandaag heen en weer tussen Sank-Anton en Warth dorp. Persoonlijk nog niet aan gewaagd want altijd te druk met kerst of teveel wind of gewoon geen goesting om regelmatig te kijken hoe laat het is. Dus ja dat soort plannen drijven de kosten van de tickets alleen maar op. De verbinding tussen Lech en Warth is daarentegen wel een voltreffer lijkt me. Ook hier werd lang moeilijk over gedaan. Weet wel niet precies wie dat was.
Het is goed dat er balans gevonden word tussen natuur en skigebieden. Echter is er ook een hoog WC eend gehalte. Wij van WC eend adviseren WC eend. Gezien de populariteit van grote skigebieden is wel duidelijk dat veel mensen toch wel op zoek zijn naar grote skigebieden.
En ja als je het gemiddelde van alle skiers pakt kom je misschien gemiddeld aan 20km per dag, maar daar zitten ook de beginners, oude van dagen en apresskiers bij die maar een paar kilometer per dag doen. Een hoop halen ook gewoon het dubbele op een dag en wanneer je dan lekker wilt varieren heb je op een week tijd toch een flink skigebied nodig. Zeker als je net als ik een hekel hebt aan autorijden en dus lekker de hele week in hetzelfde gebied wilt blijven.
Een skigebied “maanlandschap” is toch echt wel iets anders dan een natuurlijk berg-“maanlandschap”. Het aride/semi-arctisch klimaat van het hooggebergte is eigenlijk in 't korte zomerseizoen een explosie van diversiteit in fauna en flora. Dat heb je veel minder in ski-gebieden. Een beetje hetzelfde verhaal van je groene grastapijt in je tuin vs een wilde gras/hei/mos zone.
De grote vraag blijft waar ligt de balans?! En dat is eerlijk gezegd niet een vraag die wij (winter)toeristen kunnen beantwoorden. Want je hebt het winterseizoen (motor van de economie) maar ook het zomerseizoen wordt belangrijker en vraagt een andere aanpak (klimmers/trekkers/wandelaars vragen iets anders dan skieers). Mijn kennis en skileraar is in de 3 andere seizoenen boswachter, een andere werkt in de bosbouw en een andere is berggids.
In ieder geval kan ik 't iedereen aanraden om eens in 't echte wilde hooggebergte te gaan rondkijken, daar wordt je letterlijk stil van… laat ik eindigen met een quote van John Muir, de amerikaan die aan de basis lag van de bescherming van Yosemite Valley… de Amerikaanse Dolomieten ( ;-) )…
“Thousands of tired, nerve-shaken, over-civilized people are beginning to find out that going to the mountains is going home; that wildness is a necessity; and that mountain parks and reservations are useful not only as fountains of timber and irrigating rivers, but as fountains of life”