In kaart gebracht: Madonna di Campiglio

Het Italiaanse Madonna di Campiglio staat bekend als luxueus bergdorp. Het is een van de bekendste Italiaanse wintersportplaatsen en met ruim 150 kilometer aan pistes is de Skiarea Campiglio Dolomiti di Brenta het grootste skigebied van Trentino. Ook heeft het sinds 1967 een vaste plek op de FIS World Cup-kalender van het alpineskiën. Hoog tijd om de geschiedenis van dit, in Nederland niet zo bekende, skidorp op te halen.

Campiculus

Madonna di Campiglio ontleent zijn naam aan het woord campiculus, wat ‘klein veld’ betekent. Het verwijst naar de destijds desolate plek tussen het Val di Sole en Val Rendena. De streek was lange tijd niet in zwang. Het waren de Habsburgers die de Brenta Dolomieten aan het eind van de 19de eeuw als eerste ontdekten. Op dat moment was Madonna di Campiglio zeker geen winterbestemming, maar daar kwam aan het begin van de 20ste eeuw verandering in door een groep Engelsen.

Dank aan de Britten

Rijke Britten stonden in diverse Alpenlanden aan de wieg van het alpinisme, maar op het gebied van skiën zijn ze minder bekend. Toch was het een groepje Engelse skiërs dat op 26 februari 1910 per paardenslee het dal van Madonna di Campiglio binnenkwam. Ze liepen er de huisberg Monte Spinale op en gleden op ski’s weer naar beneden. Na vier dagen deden ze een uitspraak die roem verwierf: “Als Madonna di Campiglio zich als winterbestemming ontwikkelt, zijn wij de eersten die komen en de laatsten die vertrekken.” Op dat moment was ‘Madonna’ alleen als zomerbestemming bekend. Onder andere voor de Oostenrijkse keizer Franz Joseph en prinses Sissi die er tussen 1889 en 1894 kind aan huis waren. De reden was simpel: het indrukwekkende bergpanorama. Madonna ligt tussen de gletsjers van het Adamello-Presanella-massief in het westen en de Brenta Dolomieten in het oosten. Niets leek een vroege ontwikkeling als wintersportbestemming – zoals het dat andere Dolomietenstadje, Cortina d’Ampezzo, verging – dan ook in de weg te staan.

Toch zou het tot na de Tweede Wereldoorlog duren voordat Madonna zich als wintersportbestemming echt ontwikkelde. Het had de boot gemist waar dorpen als Sankt Anton am Arlberg, Kitzbühel en het eerder genoemde Cortina d’Ampezzo wel op waren gestapt, met hun vroege skischolen en skiwedstrijden. De voornaamste oorzaak was dat de weg, die Madonna ‘s winters goed bereikbaar maakte, pas na 1930 werd aangelegd.

Piste voor de Fascistische Spelen

In 1935 werd de eerste lift in gebruik genomen op Monte Spinale, ter hoogte van de huidige Nube d’Oro- en Nube d’Argento-lift. In die periode werden ook de eerste wedstrijden gehouden. Het dorp was onder andere gastheer van de toenmalige ‘Fascistische Spelen’. In 1939 ontwierp Bruno Detassis, alpinist en directeur van de plaatselijke skischool, een wedstrijdpiste, bedoeld voor diezelfde Spelen. Dat werd de Canalone Miramonti, nu een van de beroemdste pistes van Italië. In 1967 werd er de eerste FIS World Cup-alpinewedstrijd van Italië gehouden. Sindsdien is deze technisch veeleisende afdaling het toneel van de slalom in het kader van de 3Tre. Deze wedstrijd is tot op de dag van vandaag een van de bekendste World Cup-races van Italië. De naam 3Tre staat voor de drie races in drie verschillende disciplines: de afdaling, slalom en reuzenslalom.

Inhaalrace

Tijdens de Tweede Wereldoorlog lag de ontwikkeling van het skigebied op zijn gat, maar daarna kwam het wintertoerisme in een stroomversnelling. Dat was ook nodig, want in de hele Alpen werd de skisport hét nieuwe vakantiedoel. Madonna moest reageren, en dan deed het. De belangrijkste stap naar een moderne wintersportbestemming werd gezet in 1947 op Monte Spinale, waar de eerste stoeltjeslift van Madonna werd gebouwd. De Spinale-stoeltjeslift kon 200 mensen per uur vervoeren en had een hoogteverschil van 570 meter. Ter vergelijking: de huidige Spinale Express heeft een capaciteit van 3.000 mensen per uur.

Tijdens de 18 minuten durende rit kregen skiërs bij het instappen dekentjes uitgereikt

In de winter van 1950-1951 werd het deelgebied Pradalago ontsloten, aan de andere kant van het dal. Hier verrees een stoeltjeslift met dezelfde capaciteit en drie jaar later werd het derde deelgebied, Cinque Laghi, geopend. Deze stoeltjeslift vertrok direct vanuit het dorp naar de top. Omdat de weersomstandigheden tijdens de 18 minuten durende rit soms bar en boos waren, kregen skiërs bij het instappen dekentjes uitgereikt die ze op de top weer mochten inleveren. Van de drie deelgebieden valt op dat Monte Spinale door de jaren heen altijd de hoofdberg van Madonna is gebleven. Bij iedere liftvernieuwing had deze berg de primeur, ook in 1958 toen hier de eerste cabinebaan van Madonna werd gebouwd. Het hoogste punt van het skigebied werd vier jaar later bereikt, toen er een gondel kwam naar de Grostè (2.504 m).

Klik voor groot formaat: 1977, 1979, 1987, 2000, 2021

Steeds meer verbindingen

Zo werd het skigebied steeds groter en al in de jaren 70 kwam er een liftverbinding met de satellietdorpen Marilleva en Folgarida in het Val di Sole. Opvallend genoeg bleef een verbinding met het naastgelegen skigebied Pinzolo uit, en ook de verbinding van de ene naar de andere kant van het dal was tot het millennium niet optimaal. De Fortini-skibrug bracht daar verandering in en in 2011 werd de langverwachte uitbreiding naar Pinzolo gerealiseerd. Het tracé van de Puza dai Fò-lift die je naar Pinzolo brengt, is zo gesitueerd dat je een spectaculair uitzicht hebt op de skyline van de Brenta Dolomieten.

Hiermee kreeg het skigebied zijn huidige vorm met de deftige naam ‘Skiarea Campiglio Dolomiti di Brenta’. Dat is niet voor niks. Afgezien van het chique, mondaine karakter dat Madonna nog heeft ligt er nu een juweel van een skigebied met afdalingsmogelijkheden in verschillende dalen. Door in een van deze randdorpen een accommodatie te zoeken, kunnen ook mensen met een minder dikke portemonnee dit skigebied verkennen.